Αντικείμενο
& Στόχοι

Το Στάφυλος είναι ένα χρηματοδοτούμενο έργο στο πλαίσιο της Δράσης 2 του Υπομέτρου 16.1-6.2 που στοχεύει στην αξιοποίηση τεχνολογιών αιχμής για την ανάπτυξη και εφαρμογή λύσεων ευφυούς γεωργίας στην αμπελουργία.

Βασική επιδίωξη του Στάφυλος αποτελεί η μείωση του κόστους παραγωγής και η παράλληλη βελτίωση της ποιότητας του παραγόμενου προϊόντος. Επιπρόσθετα, οι προτεινόμενες λύσεις σηματοδοτούν την ελαχιστοποίηση των εισροών και, κατά συνέπεια, των υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων στο παραγόμενο προϊόν. Ταυτόχρονα, συντελούν στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της καλλιέργειας. Επιτυγχάνεται, έτσι, η εναρμόνιση της εφαρμοζόμενης καλλιεργητικής τεχνικής με τις απαιτήσεις των διεθνών αγορών, συνεισφέροντας ταυτόχρονα στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Στόχος του έργου είναι ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη συστήματος ευφυούς γεωργίας με χρήση τεχνολογιών αιχμής για την προώθηση των βέλτιστων καλλιεργητικών πρακτικών, με απώτερο σκοπό τη μείωση του κόστους παραγωγής ανά στρέμμα καλλιέργειας και παράλληλη βελτίωση της ποιότητας του επιτραπέζιου αλλά και οινοποιήσιμου σταφυλιού.

Η σημασία του έργου έγκειται σε δύο βασικούς άξονες. Ο πρώτος αφορά την στρατηγική σημασία της καλλιέργειας της αμπέλου (στη Δράση 2 επεκτείνεται και στην οινοποιήσιμη), καθώς στην Ελλάδα καλλιεργούνται πάνω από 1 εκ. στρέμματα, καταγράφοντας σημαντική αύξηση (μέγιστη παραγωγή το 2014 με 1.045.990 τόνους) την τελευταία δεκαετία, σύμφωνα με τα στοιχεία από τον FAO.

Από την άλλη, ο διαρκώς εντεινόμενος εμπορικός ανταγωνισμός σε συνδυασμό με την αναγκαιότητα αντιμετώπισης νέων προκλήσεων (έλλειψη αρδευτικού νερού, κλιματική αλλαγή κ.ά.) καθιστούν απαραίτητη την υιοθέτηση σύγχρονων τεχνολογικών μέσων για την αντιμετώπισή τους.

Η προσέγγιση μέσω της ευφυούς γεωργίας μπορεί να υπερβεί τις εμπειρικές πρακτικές που ακολουθούν σήμερα οι αμπελουργοί. Συνοπτικά, το Στάφυλος μπορεί να οδηγήσει σε:

• Βελτιστοποίηση της παραγωγικής διαδικασίας και αύξηση της παραγωγικότητας.
• Μείωση των εισροών (φυτοφάρμακα, λιπάσματα και νερό) και του κόστους παραγωγής.
• Βελτίωση της ποιότητας του παραγόμενου προϊόντος με ελαχιστοποίηση των υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων.
• Πιο ορθολογική και αειφορική διαχείριση του οικοσυστήματος αμπελώνα.

Μεθοδολογία

Η μεθοδολογία για την υλοποίηση του έργου Στάφυλος βασίζεται στην αλληλοσυμπληρούμενη εμπλοκή εταίρων που σχετίζονται άμεσα με την καλλιέργεια του σταφυλιού – τόσο επιτραπέζιου όσο και οινοποιήσιμου – διασφαλίζοντας τις αναγκαίες συνέργειες μεταξύ ερευνητών, επιχειρήσεων και παραγωγών.

Το έργο θα διαρκέσει 30 μήνες και θα ακολουθήσει μια μεθοδολογία σταδιακής υλοποίησης που περιλαμβάνει πέντε (5) ενότητες εργασίας (ΕΕ):

• EE1: Ανάλυση & Συλλογή Απαιτήσεων

Η ΕΕ1 περιλαμβάνει τις προπαρασκευαστικές ενέργειες ανάλυσης απαιτήσεων και το πλάνο εργασιών, καθώς και την ανάλυση των κλιματικών/εδαφικών στοιχείων για τη βέλτιστη χωροθέτηση των σταθμών.

• EE2: Διαμόρφωση Υποδομής Συλλογής Δεδομένων

Η ΕΕ2 έχει ως στόχο την εγκατάσταση σταθμών και εξοπλισμού, τη συλλογή/διάθεση ετερογενών δεδομένων, καθώς επίσης και τη σχεδίαση και ανάπτυξη του συστήματος ευφυούς γεωργίας, αξιοποιώντας την ανάλυση δεδομένων για τη βελτιστοποίηση των μοντέλων.

• EE3: Υπηρεσίες Ευφυούς Γεωργίας

Η ΕΕ3 συγκεντρώνει τις ενέργειες ανάπτυξης των υπηρεσιών/μοντέλων ΕΓ (πρόγνωσης, άρδευσης, φυτοπροστασίας και θρέψης), συνολικά για 2 καλλιεργητικές περιόδους, ανάπτυξης (ΕΕ3) και εφαρμογής (ΕΕ4).

• EE4: Εφαρμογή, Παρακολούθηση & Βελτιστοποίηση Συμβουλών

Η ΕΕ4 αφορά την εφαρμογή, παρακολούθηση και βελτιστοποίηση των συμβουλών προς τον γεωπόνο ή/και τον παραγωγό, με την εκπαίδευση των χρηστών, την έκδοση συμβουλών και την καταγραφή εφαρμογής τους (επαλήθευση).

• EE5: Αξιολόγηση, Διάχυση & Εκμετάλλευση Αποτελεσμάτων

H ΕΕ5 συγκεντρώνει τα αποτελέσματα υπολογίζοντας τα οφέλη, όπου βασίζεται το πλάνο βιωσιμότητας, καθώς και όλες τις ενέργειες προώθησης.

Το πλαίσιο υλοποίησης του έργου ορίζεται από τρία (3) ξεχωριστά βήματα, όπως διακρίνονται, ακολούθως, στη διαγραμματική απεικόνιση:

Α. Ανάλυση εδαφοκλιματικών παραμέτρων με σκοπό την προετοιμασία για τη βέλτιστη χωροθέτηση του εξοπλισμού και συλλογή δεδομένων.

Β. Εγκατάσταση του εξοπλισμού στα επιλεγμένα πιλοτικά τεμάχια, συλλογή και ανάλυση ετερογενών δεδομένων, καθώς και προσαρμογή των μοντέλων άρδευσης, λίπανσης και φυτοπροστασίας, αναπτύσσοντας παράλληλα το σύστημα έκδοσης συμβουλών ευφυούς γεωργίας.

Γ. Εφαρμογή των υπηρεσιών ευφυούς γεωργίας, σε συνδυασμό με την αναγκαία εκπαίδευση χρηστών, και περαιτέρω βελτιστοποίησή τους μέσω της ανατροφοδότησης δεδομένων.

Στις επιμέρους δραστηριότητες του έργου εντάσσονται:

• Σχεδιασμός-ανάπτυξη συστήματος λήψης χωρικών και εδαφοκλιματικών δεδομένων.
• Συλλογή και ανάλυση δεδομένων από τα πιλοτικά αγροτεμάχια προς δημιουργία αλγορίθμων πρόβλεψης λιπαντικών, φυτοπροστατευτικών και αρδευτικών αναγκών.
• Προσαρμογή, αποσφαλμάτωση και αξιολόγηση των μοντέλων άρδευσης, λίπανσης και φυτοπροστασίας.
• Χρήση μετεωρολογικών σταθμών επαυξημένης ακρίβειας για την προσαρμογή μοντέλων πρόγνωσης ακραίων καιρικών φαινομένων.

Καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου προβλέπονται ενέργειες αξιολόγησης, διάχυσης και εκμετάλλευσης των αποτελεσμάτων που θα προκύψουν.

Αξίζει να αναφερθεί ότι στο πιλοτικό σκέλος περιλαμβάνονται πειραματικά αγροτεμάχια σε δύο περιοχές – τουλάχιστον ένα σε κάθε συνεταιρισμό και κάθε αντίστοιχη περιοχή – όπου θα καταγράφονται οι αντίστοιχες εργασίες από τους ειδικούς γεωπόνους πεδίου.

Αναμενόμενα Αποτελέσματα

Τα αποτελέσματα που αναμένονται από την υλοποίηση του έργου αφορούν τις κύριες καλλιεργητικές εργασίες στον αμπελώνα, όπως είναι η λίπανση, η φυτοπροστασία και η άρδευση. Με τη δημιουργία, εφαρμογή και διάδοση αξιολογημένων μοντέλων/υπηρεσιών ευφυούς γεωργίας, το Στάφυλος στοχεύει στην επίτευξη των παρακάτω αποτελεσμάτων:

1. Παροχή αξιολογημένων υπηρεσιών ευφυούς γεωργίας σε δίκτυο δεκάδων παραγωγών – μελών των δύο (2) συνεταιρισμών και δυνητικά σε εκατοντάδες Έλληνες παραγωγούς σταφυλιού.
2. Μείωση του κόστους παραγωγής μέσω της μείωσης χρήσης λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων και νερού.
3. Βελτίωση της ποιότητας του προϊόντος λόγω μειωμένης υπολειμματικότητας φυτοφαρμάκων, και αύξηση της ανταγωνιστικότητάς του.
4. Μείωση της έκπλυσης θρεπτικών συστατικών λόγω υπεράρδευσης και λανθασμένης λιπαντικής αγωγής, που έχουν σημαντικό οικονομικό αντίκτυπο.
5. Προώθηση της αειφορικής γεωργίας και μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος στον τομέα της αμπελουργίας.

Κοινοπραξία

Η εταιρεία NEUROPUBLIC είναι ο συντονιστής του έργου καθώς και υπεύθυνη της εγκατάστασης του ειδικού εξοπλισμού, της ανάλυσης όλων των ετερογενών δεδομένων και της προσαρμογής των μοντέλων ευφυούς γεωργίας (λίπανσης / φυτοπροστασίας). Συντονίζει, επίσης, τη διάθεση προς χρήση συστημάτων καταγραφής καλλιεργητικών εργασιών και εκπαίδευσης στον παραγωγό και το γεωπόνο των συνεταιρισμών.

Ο ΕΦΠ συνδράμει στη δημιουργία, ανάπτυξη, αξιολόγηση και αποσφαλμάτωση προσαρμοσμένου στις δεδομένες συνθήκες μοντέλου άρδευσης, μέσω εξειδικευμένων μετρήσεων υδροδυναμικών και οικοφυσιολογικών παραμέτρων και μελέτης της κινητικής των θρεπτικών στοιχείων στο έδαφος και το νερό στο συνεχόμενο σύστημα έδαφος-φυτό-ατμόσφαιρα.

Οι Αγροτικοί Συνεταιρισμοί ΕΑΣΚ  και ΑΣΕΠΑ συμβάλλουν μέσω της δημιουργίας και υποστήριξης των απαραίτητων πιλοτικών αγροτεμαχίων στην ανάπτυξη και εφαρμογή των καινοτόμων υπηρεσιών, καθώς και στη διάχυση των αποτελεσμάτων με την οργάνωση εκδηλώσεων (εκπαίδευση/ημερίδα διάδοσης αποτελεσμάτων), στη χρήση των εργαλείων που θα διατεθούν (καταγραφή/εκτέλεση ενεργειών στον πιλότο) και στην αγορά εξοπλισμού και αναλώσιμων.

Τέλος, η GΑΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ είναι ο υπεύθυνος φορέας των ενεργειών προώθησης και διάχυσης, έχοντας το ρόλο του διαμεσολαβητή καινοτομίας και διευκολύνοντας την επικοινωνία μεταξύ των εταίρων.

Η συνολική δημόσια δαπάνη για το έργο Στάφυλος ανέρχεται σε 294,987.65 € και θα οδηγήσει στη στήριξη των φορέων που συμμετέχουν ως ακολούθως: